Afhankelijk van de plekken waar je het liefst overnacht zijn zonnepanelen (of daglichtpanelen, maar daar komen we straks op terug) essentieel of een overbodige luxe. Als je veelal vrij staat, of van (gratis) camperplaatsen gebruik maakt dan is daar meestal geen permanente stroomaansluiting aanwezig. Soms kan je één à twee uur aan het stroom staan bij een sanizuil maar dat is vaak onvoldoende om de huishoudaccu(’s) goed bij te laden. Ga je vooral gebruik maken van campings dan is het natuurlijk een ander verhaal, daar is altijd wel een plekje met stroom te vinden. Maar ook dan kunnen zonnepanelen geld besparen. Een gemiddelde camping vraagt namelijk €2,- tot €4,- voor stroom per dag. Als de zon dan toch schijnt kan je het ook gewoon zelf opwekken.
Een ding is zeker, als je de accu levensduur zo lang mogelijk wilt oprekken dan is goed bijladen belangrijk. Zonnepanelen geven je de meeste flexibiliteit van alle bijlaad mogelijkheden, helemaal als je ze op het dak plaatst want dan hoef je er namelijk niet naar om te kijken. Het paneel doet zijn werk gewoon terwijl jij je eigen ding doet. Voordat het allemaal zo ver is zijn er nog een paar obstakels, want welk type paneel kies je en hoeveel capaciteit heb je überhaupt nodig? We zetten de opties weer voor je uiteen zodat je een overwogen keuze kunt maken.
Ook bij dit onderdeel is belangrijk om je stroomverbruik en capaciteit van het zonnepaneel met elkaar af te stemmen. Het is daarom belangrijk om eerst de benodigde accucapaciteit te berekenen door je dagelijkse stroomverbruik in kaart te brengen. Het ultieme doel is dat dit verbruik dagelijks bijgeladen wordt en eigenlijk nog iets meer. Want wat als het een dag bewolkt is geweest, heeft geregend of gesneeuwd? Dan is er niet bijgeladen maar waarschijnlijk wel stroom uit de accu onttrokken. Als de zon dan weer schijnt moet het zonnepaneel in staat zijn om de accu weer helemaal vol te laden.
Om de capaciteit van het zonnepaneel te berekenen ga je eerst het dagelijks gemiddeld verbruik in ampère-uur omrekenen naar wattage. Dat die je via de volgende formule: W = V x A.
Voorbeeld: Als je uitkomt op 30 ampère-uur verbruik per dag zou dat, bij een 12 volt circuit, een wattage zijn van 12 x 30 = 360 W. Als je twee dagen vrij wilt kunnen staat zonder te laden zou je op de derde dag het verbruik van de twee eerdere dagen plus een gedeelte van die dag zelf moeten bijladen. Laten we uitgaan van 2,5 x 360 = 900 W.
Nu is het gelukkig niet zo dat je (om het voorbeeld aan te houden) 900 watt aan panelen moet plaatsen. De aangegeven wattage is namelijk de opbrengst per uur. Helaas wel de maximale opbrengst per uur onder ideale omstandigheden. En laten we eerlijk zijn, die halen we niet vaak. Dit heeft namelijk ook met de stand van het paneel (of de zon) te maken. Hoewel het mogelijk is om zonnepanelen scharnierbaar te maken, zullen de meeste de panelen ‘gewoon’ vast op het dak plaatsen. In de periode rondom de zomer (maart tot oktober) kan er voor het rekengemak uitgegaan worden van vier uur maximale opbrengst per dag. Rekenen we verder met het eerder gebruikte voorbeeld, dan zou er voor deze periode 900 W / 4 uur = 225 watt aan zonnepanelen op het dak geplaatst moeten worden. Om meer speling te nemen is in dit geval een 250 watt paneel aan te raden. Ben je een echte winterkampeerder dan is een nog grotere marge geen overbodige luxe. De zonopbrengst is in de winter beduidend minder, ook in Zuid-Europa.
Verschil in 12 volt en 24 volt panelen: let bij het zoeken naar geschikte panelen voor op jouw camper ook op het voltage van het paneel. Of op de manier waarop je meerdere 12 volt panelen gaat schakelen, dit kan namelijk net zoals bij accu’s parallel (12 V) of in serie (24 V). Het is niet standaard dat een 24 volt paneel op een 12 volt huishoudaccu aangesloten kan worden of andersom. De laadspanning is dan te hoog, waardoor de accu kan beschadigen. Een 12 volt paneel heeft weer te weinig spanning om een 24 volt accu op te laden.
Nu je hebt bepaald hoeveel vermogen het zonnepaneel moet hebben binnen jouw stroom set-up is de volgende vraag; welke type paneel ga je plaatsen? Er zijn drie verschillende types op de markt: glaspanelen, flexibele panelen en semi-flexibele panelen. De naam geeft direct een indruk van het grote verschil. Maar er zitten nog meer verschillen in de drie mogelijkheden. Het overzicht van voor- en nadelen geeft een duidelijk inzicht in de verschillen.
Ben je zelf een camper aan het bouwen of moet het hele proces nog beginnen? Dan ga je veel hebben aan ons boek; Je eigen camper inbouwen! In dit boek lees je alles wat je, volgens ons, moet weten voor en tijdens het bouwen van een camper. Je vindt er al ons researchwerk om zelf de juiste afweging te maken tijdens het bouwproces. Zo hoef je zelf de krochten van het internet niet meer af om te zoeken naar tips of informatie en hoef je verschillende bronnen niet meer met elkaar te vergelijken. Dus waar wacht je nog op? Bekijk en bestel het boek (beschikbaar als eBook of Paperback).
Tijdens een zoektocht naar geschikte zonnepanelen kom je al snel twee verschillende termen tegen: daglichtpanelen en zonnepanelen (of zonlichtpanelen). De meningen over een daadwerkelijk verschil lopen uiteen. Zo sterk zelfs dat wij niet met zekerheid kunnen zeggen of er daadwerkelijk een verschil is. Sommige partijen gebruiken de termen door elkaar (voor dezelfde producten) andere zweren dat er een verschil tussen zit en dat een daglichtpaneel een betere opbrengst heeft bij ‘gewoon’ daglicht. Wanneer de panelen dus niet direct in de zon staan. Andere omschrijven het juist weer als een marketingtruc om een hogere prijs te rechtvaardigen. Het lijkt er dus op dat je niet voor een paneel hoeft te kiezen op basis van de benaming daglichtpaneel of zonnepaneel. Gelukkig kan je wel op basis van andere eigenschappen een keuze maken.
De techniek waarmee een zonnepaneel is opgebouwd verschilt namelijk wel. En hiermee ook de eigenschappen. Al kunnen we direct zeggen dat het verschil op een camper dak nihil is. Er zijn drie groepen onder te verdelen: Monokristallijn zonnepanelen, Polykristallijn zonnepanelen en Amorfe zonnepanelen. Een overzicht van de eigenschappen en voor- en nadelen.
Vaak egaal zwart of donkerblauw. Bestaat uit één kristal. Heeft het hoogste rendement in direct licht.
De blauwachtige panelen met een schervenpatroon. Bestaat uit meerdere grove kristallen. Heeft een iets lager rendement.
Bevat geen kristallen waardoor ze flexibel en dus buigzaam zijn. Heeft het minste rendement maar wel het goedkoopste.
Hoewel de zwarte monokristallijn panelen het hoogste rendement per m2 hebben, hoef je hier niet te veel waarde aan te hangen. Dit is namelijk in de ideale situatie en aangezien de panelen (plat) op het dak van de camper komen is deze ideale setting er vaker niet dan wel. Aangezien de blauwe polykristallijn panelen makkelijker onrechtstreeks licht opvangen wordt er ook wel gesteld dat het jaarrendement van beide panelen ongeveer gelijk zijn. Kiezen tussen deze twee panelen is dan waarschijnlijk ook het beste te doen op basis van prijs of uitstraling. Wat nog wel een verschil kan maken in opbrengst is de fabrikant. Controleer daarom van tevoren hoe deze aangeschreven staat. Zo ben je verzekerd van jarenlange energie via de zon.
“Op het dak van Brutus hebben wij een groot egaal zwart monokristallijn daglichtpaneel geplaatst. De capaciteit is 300 Wh en laadt onze accu’s ook in de winter goed bij. Het rendement van opbrengst verschilt wel echt in de zomer en winter. We hebben dit paneel naast de specificaties ook om zijn look en prijs gekozen.”
Aangezien een zonnepaneel niet direct op een accu aangesloten kan worden is het gebruik van een laadregelaar noodzakelijk. Een laadregelaar wordt tussen het zonnepaneel en de huishoudaccu(‘s) geplaatst. De werking van een laadregelaar is vrij simpel, het zorgt ervoor dat een accu optimaal geladen wordt zonder dat deze kan beschadigen. De spanning van een zonnepaneel is namelijk variabel, en niet constant wat voor het opladen van een accu wel gewenst is. Een zonnepaneel laadregelaar doseert de stroom van het zonnepaneel richting de accu(‘s). Zo wordt de spanning vanaf het zonnepaneel afgestemd op dat van de accu en kan de laadregelaar in een bepaalde fase van het opladen (Bulk – tot 80%, Absorb – tot 90%, Float – tot 100%) de stroomsterkte bepalen voor de juiste laadmethode. Een goede laadregelaar beschermt de accu en maximaliseert de levensduur.
Om een accu te kunnen bijladen is er een hogere spanning nodig dan de spanning van de accu. Zonnepanelen van 12 volt leveren daarom in de regel 17 volt tot 22 volt (24 volt panelen het dubbele). Enkel door een hogere spanning kan de spanning van de accu verhoogt en dus bijgeladen worden. Er zijn twee verschillende laadregelaars te onderscheiden die het bijladen regelen: de MPPT- en PWM-laadregelaars.
PWM: Pulse Width Modulation een oudere maar simpele en effectieve techniek om energie uit het zonnepaneel naar de accu’s door te zetten. Het laden bij een PWM-laadregelaar begint zodra de spanning opgewekt door het zonnepaneel hoger is dan de accuspanning.
MPPT: Maximum Power Point Tracking is een nieuwere (maar duurdere) techniek die altijd de maximaal mogelijke energie uit het paneel haalt. Het laden begint pas bij een verschil tussen de accu en het zonnepaneel van minimaal +5 volt. Om een accu in rustspanning (12,5 V) bij te laden moet het paneel dus 17,5 volt leveren.
Let op: bij het aanschaffen van een laadregelaar (MPPT of PWM) is het belangrijk om rekening te houden met de maximale stroom die opgewekt kan worden door het zonnepaneel. Zorg dat de laadregelaar dit aankan, let hier ook goed op de spanning die verwerkt kan worden. Als je meerdere zonnepanelen (of een 24 volt paneel) in serie gaat schakelen kan de maximale waarde vaak weer lager zijn en kunnen er dunnere kabels gebruikt worden van het paneel naar de MPPT-laadregelaar. Koppel een laadregelaar altijd direct op de accu(s) zodat de stroom direct doorgevoerd wordt.
Het feit dat een MPPT-lader pas effectief werkt bij een spanningsverschil van +5 volt hebben deze laders soms moeite om de accu volledig vol te laden. Vooral ook omdat het zonnepaneel optimaal geplaatst moet zijn (t.o.v. de zon) om de maximale waarde te halen. Door de wisselende intensiteit dankzij bewolking of schaduw zakt de spanning onder deze waarde waardoor de regelaar stopt en de accu’s dus niet meer worden bijgeladen. Sommige dealers adviseren daarom om bij een enkel (kleiner) paneel met weinig maximaal spanningsverschil een PWM-regelaar te gebruiken. Bijvoorbeeld bij panelen onder de 100W.
Zit er wel voldoende spanningsverschil tussen het zonnepaneel, ofwel omdat het er meerdere in serie geschakeld zijn of van betere kwaliteit of hoger spanningsniveau (24 V) zijn, dan is een MPPT-laadregelaar wel interessant. Deze heeft namelijk een hoger rendement waardoor er tot 30% meer energie uit het zonnepaneel gehaald kan worden, zowel op zonnige dagen als dagen met weinig zon. Een MPPT-laadregelaar is duurder, maar zorgt dus wel voor een maximaal rendement en is daardoor de investering waard.
Let op: sluit het zonnepaneel en de laadregelaar pas aan als deze direct op de accu(s) gekoppeld kunnen worden. Wanneer het paneel al stroom opwekt maar deze stroom nog niet kwijt kan dan kunnen problemen en defecten ontstaan.
Wij zijn voorstander van zonnepanelen op het dak. Uiteraard is het ook mogelijk om met losse verplaatsbare (klap)zonnepanelen te werken. Het grote voordeel van zonnepanelen op het dak voor ons is dat ze het altijd doen. Ook als je er zelf niet mee bezig bent. Tijdens het rijden, tijdens het boodschappen doen, etc. Hoewel de piekopbrengst door de niet ideale hoek inderdaad minder is, hebben ze wel de gehele dag opbrengst. Daarom dat we hier een handleiding voor het plaatsen van zonnepanelen op het dak van de camper bijvoegen. We gebruiken hoekprofielen om het paneel te bevestigen maar het is ook mogelijk om het paneel op bijvoorbeeld een roofrack of imperiaal te plaatsen. Wil je echt next level gaan gebruik dan een constructie met gasveren zodat je het zonnepaneel kunt stellen. In de laatste gevallen kan je ons stappenplan gedeeltelijk gebruiken.
“Eerlijk is eerlijk, het is relatief makkelijk om zelf een zonnepaneel te plaatsen. Wij keken er een beetje tegenop maar uiteindelijk zat het paneel er met ongeveer twee uur op, was alles aangesloten en waren we zelfvoorzienend!”
Tip: blijf de bevestiging van het paneel controleren. Zeker in de eerste maanden maar ook daarna. De ondergrond kan ervoor zorgen dat de lijm niet goed gehecht is en een rondvliegend zonnepaneel op de snelweg is voor niemand leuk.
Check ons (e)boek; Je eigen camper inbouwen! Vanaf €25,- heb je al toegang tot het meest complete camper bouw boek. Zet het eBook op je smartphone, tablet of E-reader en bouw je eigen camper! Meer fan van een echt boek in je handen? Kies dan voor de paperback waar je makkelijk opmerkingen of aantekeningen in schrijft.
Eerst een camper huren en een indeling testen? Bekijk particulier aanbod bij Goboony en PaulCamper